Liczą się nie tylko deklaracje, ale konkretne dane.
Wiedza, jak obliczyć emisję zanieczyszczeń powietrza, jest jednym z fundamentów zmian w sposobie prowadzenia biznesu, które wynikają z obowiązku raportowania ESG. To nie tylko wymóg regulacyjny, ale także sposób na efektywniejsze zarządzanie ryzykiem, optymalizację kosztów i budowę przewagi konkurencyjnej. Z tego artykułu dowiesz się, jak obliczyć emisję zanieczyszczeń do powietrza i jakie narzędzia mogą w tym pomóc.
Ślad węglowy firmy – podstawowe pojęcia i zakresy
Czy wiesz, ile emisji zanieczyszczeń powietrza generuje Twoja firma – i jak to policzyć? Ślad węglowy mierzy całkowitą emisję gazów cieplarnianych, za jaką odpowiada organizacja, wyrażoną w ekwiwalencie CO₂ (CO₂e). Różne zanieczyszczenia (takie jak metan czy podtlenek azotu) przelicza się na wspólną skalę, co pozwala na porównania i analizę.
Aby dokładnie oszacować emisje, firmy korzystają z podziału na trzy zakresy emisji, zgodnie z GHG Protocol, który obejmuje zarówno działalność wewnętrzną firmy, jak i całość jej łańcucha wartości.
Zakres 1 – emisje bezpośrednie
Zakres ten obejmuje emisje generowane bezpośrednio przez firmę – np. zużycie paliw w służbowych samochodach, emisje z procesów produkcyjnych czy z urządzeń chłodniczych. Firmy mają większą kontrolę nad tymi emisjami, co pozwala na skuteczniejszą redukcję ich poziomu.
Zakres 2 – emisje pośrednie wynikające z zakupu energii
Emisje wynikające z zakupu energii (elektryczność, ciepło, para, chłód) również są częścią śladu węglowego firmy. Optymalizacja zużycia energii, na przykład poprzez wybór odnawialnych źródeł, ma istotne znaczenie dla redukcji tego rodzaju emisji.
Zakres 3 – emisje pośrednie w łańcuchu dostaw
To najbardziej złożony i wymagający obszar. Obejmuje wszystkie emisje, które są poza bezpośrednią kontrolą firmy, ale wynikają z jej działalności. To między innymi transport, podróże służbowe i zarządzanie odpadami.
Dostawcy wytwarzają surowce, podwykonawcy świadczą usługi, a klienci korzystają z produktów – każdy z tych procesów jest źródłem emisji. W wielu firmach zakres 3 odpowiada za ponad 70% całkowitej emisji, dlatego coraz więcej organizacji wymaga precyzyjnych danych od swoich partnerów biznesowych.
Jak obliczyć ślad węglowy?
Obliczenie śladu węglowego to krok, który pozwala firmom nie tylko spełniać wymagania ESG, ale także podejmować lepsze, bardziej świadome decyzje biznesowe. Dzięki dokładnemu pomiarowi emisji możesz skutecznie zarządzać wpływem swojej firmy na środowisko i wyznaczać realistyczne cele zrównoważonego rozwoju. Oto jak przejść przez ten proces krok po kroku.
Krok 1: identyfikacja źródeł emisji
W pierwszym kroku firma musi zidentyfikować, skąd dokładnie pochodzą jej emisje. Należy zacząć od rozpoznania źródeł – od tego zależą rzetelność danych oraz późniejsze działania. Każdy z trzech zakresów wymaga innego podejścia i danych, ale z odpowiednim narzędziem możesz efektywnie zarządzać tymi informacjami.
Krok 2: zbieranie danych
Kiedy firma ma już wiedzę i świadomość, skąd pochodzą emisje, czas na zebranie niezbędnych danych. Jakie przykładowe informacje będą Ci potrzebne?
Zużycie paliw – faktury za paliwa, które organizacja wykorzystuje w działalności (np. gaz, olej opałowy)
Raporty za energię – dokumenty, które pokazują zużycie energii elektrycznej, gazu, ogrzewania i innych mediów
Dane transportowe – liczba kilometrów, które pokonują pojazdy służbowe
Dane od dostawców – raporty, które pokazują emisje związane z produkcją surowców i transportem
Bez dokładnych danych, organizacja nie będzie w stanie przystąpić do obliczeń emisji.
Krok 3: wybór współczynników emisyjności
Aby obliczyć emisje, firma musi zastosować współczynniki emisyjności, które wskazują, ile emisji przypada na jednostkę zużytego zasobu. Współczynniki znajdziesz w:
protokole GHG – międzynarodowym standardzie, który dostarcza dokładne wartości,
krajowych bazach danych – raporty instytucji, które zajmują się ochroną środowiska,
danych dostawców – niektóre firmy udostępniają współczynniki emisyjności związane ze swoimi produktami.
Krok 4: przeprowadzenie obliczeń
Obliczenia są proste – wystarczy pomnożyć zużycie danego zasobu przez odpowiedni współczynnik emisyjności. Na przykład, jeśli Twoja firma zużywa 100 000 kWh energii, a współczynnik wynosi 0,4 kg CO₂e/kWh, emisje wyniosą:
100 000 kWh × 0,4 kg CO₂e/kWh = 40 000 kg CO₂e (40 ton CO₂e).
Krok 5: analiza wyników i działania
Po obliczeniu emisji ważnym krokiem jest analiza poszczególnych wskaźników oraz ocena, które obszary mają największy wpływ na ślad węglowy firmy. Mogą to być:
efektywność energetyczna – rozważ instalację paneli słonecznych, zmianę na LED, przejście na zieloną energię,
optymalizacja transportu – zmniejszenie liczby podróży służbowych, elektryfikacja floty,
zmiana dostawców – wybór firm z mniejszym śladem węglowym.
Emisja zanieczyszczeń powietrza – jak ją mierzyć?
Monitorowanie emisji zanieczyszczeń powietrza jest obowiązkiem, który wynikają z regulacji, takich jak:
dyrektywa NEC (National Emission Ceilings),
przepisy dotyczące najlepszych dostępnych technologii (BAT – Best Available Techniques),
dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive).
Dla wielu organizacji to także istotny aspekt strategii ESG i ograniczania kosztów operacyjnych związanych z emisją. Jakie substancje warto monitorować, skąd pochodzą i jakie metody są najskuteczniejsze?
Najważniejsze zanieczyszczenia
Firmy emitują do atmosfery różne substancje, ale do najważniejszych należą:
CO₂ (dwutlenek węgla) – najbardziej odpowiedzialny za globalne ocieplenie gaz cieplarniany,
CH₄ (metan) – gaz cieplarniany, którego głównymi źródłami są przemysł naftowy, rolnictwo oraz składowiska odpadów,
PM10 – pyły zawieszone o średnicy do 10 mikrometrów, które powstają m.in. przy spalaniu paliw i procesach przemysłowych,
NOx (tlenki azotu) – głównie efekt spalania paliw w silnikach i kotłach przemysłowych,
SO₂ (dwutlenek siarki) – produkt spalania paliw zawierających siarkę (np. węgla),
CO (tlenek węgla) – toksyczny gaz powstający przy niepełnym spalaniu paliw.
Jak mierzyć emisję?
Firmy stosują dwie główne metody monitorowania emisji.
1. Pomiar bezpośredni
Służą do tego czujniki i stacje pomiarowe do monitorowania emisji w czasie rzeczywistym. Sprawdzają się w dużych zakładach przemysłowych oraz firmach podlegających regulacjom EU ETS.
Do najczęściej stosowanych technologii należą:
analizatory gazowe – mierzą stężenia SO₂, NOx i CO w spalinach,
pyłomierze – określają poziom PM10 w powietrzu,
stacje pomiarowe – monitorują jakość powietrza w otoczeniu zakładu, dostarczając danych o emisjach i ich wpływie na środowisko.
2. Obliczenia emisji (metoda szacunkowa)
Zamiast mierzyć emisję bezpośrednio, firmy mogą korzystać z gotowych współczynników emisji dla określonych procesów (np. spalania paliw, produkcji chemicznej). Metoda ta jest tańsza i prostsza, ale mniej precyzyjna niż pomiary bezpośrednie.
Przykładowo, oznacza to, że jeśli firma używa kotła gazowego, może obliczyć emisję CO₂ na podstawie ilości spalonego paliwa i oficjalnych współczynników emisji.
Wybór metody – na co zwrócić uwagę?
Dobre zarządzanie różnymi typami emisjami zaczyna się od ich rzetelnego pomiaru.
Decyzja o tym, w jaki sposób je monitorować zależy od kilku czynników.
Prawo – czy firma musi raportować emisje w ramach systemów takich jak EU ETS lub zgodnie z wymaganiami CSRD?
Budżet – czy firma może pozwolić sobie na zakup stacji pomiarowych, czy wystarczą szacunkowe obliczenia?
Cel monitorowania – czy chodzi o zgodność z przepisami, czy o optymalizację procesów i redukcję emisji?
Narzędzia do pomiaru śladu węglowego
Dostępne narzędzia ułatwiają firmom dokładne obliczenia i zarządzanie emisjami. Jakie rozwiązania funkcjonują na rynku?
Kalkulatory online – proste narzędzia, jak Business Emissions Evaluator czy CoolClimate Calculator, pozwalają na szybkie oszacowanie emisji na podstawie podstawowych danych. Odpowiednie dla małych firm lub jako punkt wyjścia do bardziej szczegółowych analiz.
Zaawansowane platformy – czyli rozwiązania takie jak Redigo Carbon. Jest to narzędzie, które automatycznie zbiera dane i oblicza emisje, eliminując konieczność ręcznego wprowadzania faktur. Dzięki współczynnikom emisyjności zgodnymi ze standardami, takimi jak GHG Protocol, zapewnia dokładność obliczeń. Dzięki m.in. funkcji scenariuszy redukcji firmy mogą też zaplanować konkretne kroki, by zmniejszyć ślad węglowy.
Aplikacje mobilne – narzędzia takie jak Commons czy Klima pomagają śledzić osobisty ślad węglowy i podejmować działania redukujące emisje.
Narzędzia do analizy cyklu życia produktu (LCA) – platformy jak Arbor czy OneClickLCA oferują szczegółowe analizy związane z produktem, szczególnie w branży budowlanej.
Wybór odpowiedniego narzędzia zależy od specyfiki firmy oraz celów związanych z pomiarem i redukcją emisji. Narzędzia takie jak Redigo Carbon wspierają organizacje na każdym etapie – od obliczeń po planowanie działań na rzecz zrównoważonego rozwoju.
Podsumowanie
Ślad węglowy i emisje zanieczyszczeń? Można je traktować jako biurokratyczny obowiązek… albo jako strategię na przyszłość. Firmy, które traktują temat poważnie, nie tylko unikają problemów z regulacjami, ale też oszczędzają, poprawiają wizerunek i przyciągają klientów, którzy nie chcą być „tym złym” w łańcuchu dostaw.
Prawda jest jedna: liczby nie kłamią. Kiedy masz dane, wiesz, gdzie znikają pieniądze, gdzie można ciąć emisje i jak zamienić zieloną strategię w przewagę konkurencyjną. A skoro rynek i tak tego oczekuje, to lepiej być krok przed konkurencją, niż gonić ją w panice.